ناظر اقتصاد: با پیشرفت تمدن، افزایش جمعیت و اطلاعات و دانش انسانی، بشر به حیوانات و تولید آن‌ها وابسته‌تر شده‌است؛ به‌طوری که امروزه دامداری و دامپروری یکی از مهم‌ترین رشته‌های کشاورزی و تولیدات دامی یکی از عمده‌ترین و باارزش‌ترین فراورده‌های کشاورزی است و مردم به فراورده‌های دامی جهت تغذیه و تولید پوشاک بسیار نیازمند هستند. اهلی کردن حیوانات یکی از گام‌های عمده در پیشرفت زندگی از حالت بدوی به تمدن در بسیاری از طایفه‌های بشر اولیه است که سبب تبدیل زندگی ایلی و قبیله‌ای به زندگی شهری و شهرنشینی شده‌است.
با این حال، طبق تحقیقات سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۶، صنعت دامداری یکی از بیشترین نقش‌ها را در زوال زیست‌محیطی در سطح جهانی ایفا می‌کند و فعالیت‌های نوین پرورش حیوانات برای مصارف غذایی آن هم در مقیاس عظیم به آلودگی هوا و آب‌ها، فرسایش زمین‌ها، تغییرات آب و هوایی، و از دست رفتن تنوع زیستی منجر می‌شود. این تحقیقات نشان داد که بخش دامداری یکی از دو یا سه بخشی ست که بیشترین سهم را در ایجاد مشکلات زیست‌محیطی جدی (چه در مقیاس منطقه‌ای و چه در مقیاس جهانی) ایفا می‌کند.
به هر حال، این صنعت یکی از صنایع اشتغالزا در کشور می‌باشد و توجه به آن چه از لحاظ امر اشتغال‌زایی و چه از لحاظ تامین امنیت غذایی کشور مهم و ضروری به نظر می‌رسد. بر همین اساس، در این گزارش به بررسی دقیق آمارهای دامداری و مرغداری کشور پرداخته می‌شود. در جدول زیر تعداد دام‌های کشور برای سال‌های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ ارائه شده است.
جدول ۱. آمار دام در کشور
این جدول نشان می‌دهد که گوسفند بیشترین دام نگهداری شده در ایران است. همچنین تعداد گاوهای دورگ (حاصل برنامه‌های اصلاح نژادی) بیشترین تعداد دام‌های بزرگ جسه را تشکیل می‌‌دهند. در نمودار زیر سهم کلی هر یک از این انواع دام برای سال ۱۳۹۴ نشان داده شده است.
بنابراین، ۶۳ درصد از تعداد دام‌های کشور از گونه گوسفند، ۲۶ درصد از گونه بز و مجموعا ۱۱درصد از گونه گاو و گاومیش هستند.
در جدول زیر نیز تعداد واحدهای پرورش مرغ در کشور و همچنین ظرفیت آن‌ها ارائه شده است.
جدول ۲. آمار مرغداری‌ها در کشور
با توجه به این جدول، واحدهای مرغ گوشتی ظرفیت تولید بالغ بر ۳۶۹ میلیون قطعه در سال را دارند. نمودار زیر نیز نمایش دیگری از میزان تولیدات گوشت قرمز و گوشت مرغ در کشور ارائه می‌دهد.
فرآورده‌های پروتئینی دامداری
فراورده‌های پروتئینی هم محصولات دامی را شامل می‌شود و هم محصولات نباتی. در این بخش به میزان تولید فراورده‌های پروتئینی (به علاوه عسل) به تفکیک استان‌ها پرداخته می‌شود.
جدول ۳. میزان تولید فرآورده‌های پروتئینی کشور به تفکیک استان در سال ۱۳۹۵
جمع بندی
در مورد وضعیت تولیدات دامی چنین می‌توان خلاصه کرد که ۶۳ درصد از تعداد دام‌های کشور از گونه گوسفند، ۲۶ درصد از گونه بز و مجموعا ۱۱درصد از گونه گاو و گاومیش هستند. ظرفیت واحدهای مرغ گوشتی نیز ۳۶۹ میلیون قطعه در سال است. فراورده‌های پروتئینی (به علاوه عسل) به عنوان غذای نهایی انسان توجه ویژه‌ای را می‌طلبید به‌طوری‌که در بخش جداگانه‌ای محصولات پروتئینی به صورت یکجا مورد بررسی قرار گرفته‌اند. استان‌های اصفهان، خراسان رضوی و تهران بیشترین میزان محصولات پروتئینی را تولید کرده‌اند. برخی از استان‌ها در محصولات خاص تخصص یافته‌اند. به طوری که استان‌های آذربایجان غربی و شرقی و استان اردبیل در تولید عسل، استان‌های مازندران، گیلان و گلستان در تولید گوشت مرغ، استان‌های اصفهان، تهران و خراسان رضوی در تولید شیر، استان‌های قم، البرز و قزوین در تولید تخم مرغ و استان‌های چهارمحال، خوزستان و فارس در تولید گوشت قرمز متخصص هستند.
