ناظر اقتصاد: استارت‌آپ واژه‌ای است که در سال‌های اخیر در اخبار دنیای فناوری به کرات شاهد استفاده از آن در توصیف کسب و کارهای نوپایی هستیم که به دنبال راهکارهای جدیدی برای حل مشکلات و مسائل موجود در دنیای فناوری هستند و برخی از آن‌ها دارای موفقیت‌های چشم‌گیری بوده‌اند. در این گزارش به رشد استارت آپ ها در چین و افول ایالات متحده پرداخته می شود.
نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که استارت‌آپ‌ها نسخه کوچک‌تر شرکت‌های بزرگ نیستند. آن‌ها در هر چیز ممکن از هدف گرفته تا سنجش، از کارکنان تا فرهنگ متفاوت هستند همچنین مهارت‌ها، فرایندها، کارکنان و استراتژی مشابه بسیار کمی وجود دارند که هم در شرکت‌های بزرگ و هم در استارت موفق باشند.
استارت‌آپ به اصول مدیریتی، کارکنان و استراتژی‌های متفاوتی نسبت به شرکت‌های بزرگ تثبیت شده نیاز دارند.
هر نصیحتی که برای شرکت‌های بزرگ تثبیت شده می‌تواند برای رشد و مدیریت استارت‌آپ‌ها بی ربط، منحرف‌کننده و احتمالا مخرب باشد. (استیو بلنک ، ۲۰۱۰)
بوم اکوسیستم استارت آپی
در جهان، به روش‌های مختلف اکوسیستم‌های کارآفرینی را ارزیابی و تحلیل می‌کنند بوم اکوسیستم استارت آپی کانواس که توسط موسسه انستیتو فوندر ارائه شده است، یک لیست کامل از منابع لازم برای هر مرحله سفر استارت‌آپی کارآفرینان را فراهم می‌کند همچنین، با طرح یک چارچوب کلی برای استارت‌آپ‌ها به آن‌ها کمک می‌کند تا بر طبق آن، نقشه‌ای اکوسیستم خود را رسم کنند. اجزای این بوم به شرح زیر می‌باشند.
الف- مراحل
۱. مرحله ایده‌پردازی
این مرحله، موجب الهام بخش کارآفرینان نوظهور می‌شود. یادگیری بهترین روش‌ها، توسعه مهارت‌های موجود و اعتبار بخشیدن به ایده‌های ذکر شده نیز در پی آن رخ می‌دهد. سپس این کارآفرینان، تیم خود را تشکیل داده و به تولید محصول و خدمات مورد نظر می‌پردازند.
۲. مرحله راه اندازی
در این مرحله کارآفرینان، شرکت خود را راه‌اندازی می‌کنند. سپس به تولید و توسعه محصول مورد نظر می‌پردازند. همچنین برای ارتقاء کیفیت این محصول بنا به نظر مشتریان، تمام تلاش خود را به کار گرفته و به این ترتیب برای مرحله بعدی آماده می‌شوند.
۳. مرحله رشد
در این مرحله، یک استارت‌آپ کارایی خود را اثبات می‌کند و به دنبال گسترش مقیاس است در این مرحله معمولاً به سرمایه‌گذاران، بودجه، سرمایه‌گذاری‌های پرریسک و راهی برای اتصال آن‌ها به استارت‌آپ، نیاز است.
ب- حامیان
به منظور تسهیل سازی هریک از مراحل، یک اکوسیستم به حامیان و پشتیبانان قوی نیاز دارد.
۱. مبلغان پرشوق وذوق
کارآفرینان موفق می‌بایست راهنمای هر اکوسیستم کارآفرینی، بخصوص برای مرحله ایده‌پردازی باشند.
۲. دولت
سازمان‌های دولتی می‌توانند با تسهیل‌سازی مراحل و حمایت از جامعه‌ای که در مرحله راه اندازی است، نقش مهمی را ایفا کنند.
۳. استعداد
شما بدون استعداد نمی‌توانید رشد کنید. دانشگاه‌ها و کارفرمایان فنی، منابع استعداد محلی را جذب کرده و پرورش می‌دهند.
ج- محصول نهایی : داستانهای موفقیت
با اینکه ممکن است زمان زیادی طول بکشد، ولی حاصل یک اکوسیستم قدرتمند، کارآفرینی موفق است. رهبران این شرکت‌ها نیز باید مبلغان پرشوق و ذوقی باشند. (فوندر انستیتو).
جدول ۱: بوم اکوسیستم کارآفرینی برای استارت‌آپ ها
| ۱.ایده | مبلغان پرشوق و ذوق | بنیانگذارن موفق محلی که اکوسیستم و اغلب مربیان تازه‌کار را هدایت می کنند | ||
| ۳.اعتبار بخشی تشکیل تیم: منابع و رویدادهای لازم برای تشکیل تیم
ساخت محصول اولیه: هکاتون‌ها و منابع لازم برای ساخت | ۲.آموزش بهترین اقدامات: رویدادهای مبتدی در به اشترک گذاری دانش
آموزش و بازخورد: برنامه های توسعه مهارت و ایده پردازی | ۱.الهام بخشی رسانه استارت آپ: اطلاعات محلی متمرکز، گوش دادن اخبار
رویدادهای الهام بخش: گسترش، رویدادهای مبتدی فراگیر | ||
| ۲.راه‌اندازی | دولت | سازمان‌های محلی که توسعه اقتصاد محلی را تسهیل سازند. | ||
| ۳.راه‌اندازی شتاب‌دهنده‌های مرحله دانه: مربی گری طرح و جذب سرمایه در مرحله دانه
ارائه ایده و نسخه‌ی نمایشی: نمایش استارت برای سرمایه‌گذاری مرحله دانه | ۲.توسعه رسمیت بخشیدن: حسابداری، برنامه‌نویسی و منابع انسانی
آماده شدن برای مرحله دانه: رشد و مربی‌گری پیشرفته | ۱.شروع اثبات شرکت‌های حقوقی و بانک‌ها برای استارت
فضای کاری: همکاری و فضای کاری انعطاف پذیر | ||
استعداد | دانشگاه‌های محلی: کسب و کار عمده یا دانشگاه های فنی
کارفرمایان محلی: کارفرمایان عمده فنی با نیروی کار فراوان | |||
| ۳.رشد | ||||
۳.رشد زیرساخت: فضای اداری، منابع انسانی، بیمه و غیره گسترش: شتاب‌دهنده‌های رشد/مشاوران | ۲.بودجه سرمایه‌گذاران/سرمایه‌گذاری‌های کوچک: سرمایه‌گذاران مرحله دانه
سرمایه گذاران: سری A و فراتر از آن | ۱.تشخیص شبکه‌های سرمایه‌گذاری: اتصال بین بنیان‌گذاران و سرمایه‌گذاران رسانه عمده: جریان اصلی مطبوعات کسب و کار محلی | ||
داستانهای موفقیت | ||||
شرکت‌های داخلی موفق که بودجه سازمانی قابل توجهی مطرح نموده‌اند، نیروی کار بزرگی استخدام کرده یا به نقدینگی دست یافته‌اند. | ||||
(حیدری، ۱۳۹۴)
نقش دولت
با نگاهی به اکوسیستم‌های استارت‌آپی موفق جهان می‌توان به نتایج مهمی دست یافت اولین نتیجه مهم این است که دولت به جای ورود مستقیم به این حوزه فقط زیرساخت‌های فنی و حقوقی را آماده می‌کند. در واقع دولت‌ها در این زمینه بستری سازی می‌کنند و بجای اینکه به اکوسیستم برای رشد سریع فشار وارد کنند موانع رشد اکوسیستم را شناسایی کرده و برطرف می‌کنند.
همچنین برقراری توازن در اکوسیستم استارت‌آپی کلان یک کشور خود یکی از اقدامات مهمی است که با مدیریت و برنامه ریزی دولت‌ها در اکوسیستم‌های استارت‌آپی موفق دنیا صورت گرفته است که باعث می‌شود استارت‌آپ‌ها با توجه به پتانسیل‌ها و نیازهای هر منطقه ایجاد شوند.
به عنوان مثال در اکوسیستم استارت‌آپی کشور هند می‌توان توزیع متوازن استارت‌آپ‌ها در شهرهای مختلف را مشاهده کرد حدود ۷۰ درصد استارت‌آپ‌های این کشور به‌صورت متوازن در سه شهر دهلی، بنگلور و بمبئی مستقر شده‌اند و حدود ۲۰ درصد آن در شهرهای حیدرآباد، چنای و چونه و ۱۰ درصد دیگر در شهرهای مانند کلکته مستقر شده‌اند البته باید به این نکته توجه داشت رسیدن به این تعادل و توازن در اکوسیستم نیازمند یک مدیریت یکپارچه و ایجاد زیرساخت‌های لازم می‌باشد.
انقلاب استارت آپی
انقلاب استارت‌آپی جهانی به رشد خود ادامه می‌دهد. سرمایه‌گذاری خطر پذیر بر روی استارت آن‌ها از سال ۲۰۱۵ الی ۲۰۱۷ به ۲.۳ تریلیون دلار افزایش پیدا کرده است.
حوزه‌های جدیدی: موج سوم و تکنولوژی‌های عمیق‌تر
در عصر جدید فناوری، استارت‌آپ‌های موفق یکی از این دو کار را انجام خواهند داد:
- ادغام عمودی با موج سوم
- وابستگی با فناوری عمیق – خلق کسب و کار از طریق پیشرفت‌های تکنولوژیک.
چهار بخشی که بیشترین پیشرفت را در چند سال اخیر داشته‌اند عبارت است از:
- روباتیک: ۱۸۹ درصد رشد در عرض ۵ سال
- تکنولوژی کشاورزی و غذای جدید: ۱۷۱ درصد رشد در ۵ سال
- بلاک‌چین: ۱۶۳ درصد رشد در ۵ سال
- هوش مصنوعی و داده‌های کلان: ۷۷.۵ درصد رشد در طی ۵ سال
دو بخش عمده‌ای که در سال‌های اخیر با افت مواجه بوده‌اند عبارت‌اند از:
- بازی: در طی ۵ سال اخیر ۲۷ درصد کاهش سرمایه‌گذاری در مرحله اول داشته است
- رسانه دیجیتال: در طی ۵ سال اخیر ۲۷ درصد کاهش سرمایه‌گذاری در مرحله اول داشته است
بخش‌هایی که با افت مواجه شده‌اند اساساً با موج‌های اول و دوم اینترنت در ارتباط بوده‌اند.
رشد استارت آپ ها در چین و افول ایالات متحده
یکی از مهم‌ترین روندهایی که در سال‌های اخیر شاهد آن هستیم عبارت از این است که تغییری جهانی در هاب کارآفرینی در حال روی دادن است به این صورت که سطح فعالیت‌های کارآفرینانه در آمریکا رو به افول گذاشته و در کشورهای آسیایی رو به رشد است. ایالات متحده و سیلیکون هنوز برترین خالقان ارزش در اکوسیستم استارت آپی جهان هستند؛ اما تسلط و چیرگی آن‌ها بر این زمینه به شدت و قدرت قبلی نیست.
طی ۶ سال گذشته، سهم سرمایه‌گذاری به سمت کشورهای آسیا و اقیانوسیه رفته در حالی که سهم ایالات متحده در سرمایه‌گذاری خطر پذیر کاهش پیدا کرده است. در سال ۲۰۱۷ سرمایه‌گذاری خطر پذیر در استارت آپ‌ها برای ایالات متحده و نیز منطقه آسیا و اقیانوسیه نزدیک به هم بوده ارزش سرمایه‌گذاری صورت گرفته حدود ۴۲ درصد بوده است.
چین در سال‌های اخیر بیشترین رشد را در این زمینه داشته است. در سال ۲۰۱۴ فقط ۱۳.۹ درصد از یونیکورن (تک شاخ) های موجود از چین بودند. در حالی که در سال۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ حدود ۳۵ درصد یونیکورن‌های موجود از چین است. این در حالی است که سهم ایالات متحده از ۶۱.۱ درصد به ۴۱.۳ درصد کاهش پیدا کرده است.
پکن پایتخت چین نه‌تنها پایگاهی جذاب برای راه‌اندازی استارت‌آپ‌های جدید به حساب می‌آید بلکه با توجه به دارا بودن بازاری۱.۴میلیارد نفری ( که چهار برابر بزرگتر از جمعیت آمریکا و اروپاست) پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای رشد کسب و کارها و توسعه محصولات و خدمات را در خود دارد.
سهم قابل ملاحظه‌ای از این بازار به‌عنوان بازار هدف استارت‌آپ‌ها مدنظر قرار می‌گیرند. به‌عنوان نمونه، در ایالات متحده آمریکا،۱۹۰ میلیون نفر از گوشی‌های هوشمند استفاده می‌کنند، اما این رقم در چین به ۵۳۰ میلیون نفر می‌رسد و در سه سال آینده به ۷۰۰ میلیون نفر افزایش خواهد یافت.
البته بهره‌مندی از بازار گسترده، به خودی خود به معنای آن نیست که موقعیت مکانی یادشده فضایی مناسب برای حضور یک مجموعه استارت‌آپی قدرتمند خواهد بود. آنچه حائز اهمیت است، ترکیب اندازه بازار با سرعت بالای به‌کارگیری سرویس‌های جدید توسط مشتریان و در کنار آن، روح کارآفرینی و تشنگی کارآفرینان چینی برای توسعه ابعاد بازار استارت‌آپی چین است.
در چین، کارآفرینان، نخبگان مهندسی از دو دانشگاه برتر چین Tsinghua و Peking و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در کنار یکدیگر قرارگرفته‌اند تا شاهد توسعه، افزایش سرعت و تامین منابع مالی استارت‌آپ‌ها در کنار ایده‌های ناب ایجاد شده در پرتو حضور استعدادهای دانشگاهی باشیم. با این اوصاف، هیچ شکی نیست که این مجموعه، رقیب اصلی سیلیکون ولی در ۱۰ سال آینده خواهد بود.
اگرچه در حال حاضر مراکز استارت‌آپی بزرگ دیگری مانند برلین نیز در جهان وجود دارند، اما ابعاد و رشد این دو به هیچ وجه قابل مقایسه با یکدیگر نیست. در این زمینه شاید تنها اکوسیستم استارت‌آپ‌های هندی را بتوان با این مجموعه مقایسه کرد. وجود چنین رقیب قدرتمندی برای سیلیکون ولی مطمئنا سودمند خواهد بود و انگیزه‌ای برای تلاش هر چه بیشتر استارت‌آپ‌های این مجموعه فراهم خواهد کرد.
جمع‌بندی
گزارش حاضر به بررسی وضعیت استارت‌آپ‌ها پرداخت. مهم‌ترین نکته‌ای که در این گزارش به آن پرداخته شد و البته نیاز به توضیحات بیشتری دارد، سرعت گرفتن سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها در منطقه آسیا است. داده‌های موجود حکایت از این دارند که با وجود تسلط ایالات متحده در اکوسیستم استارت‌آپ‌های دنیا، رشد این کشور در سرمایه‌گذاری نسبت به کشورهای آسیایی، به ویژه چین پایین‌تر است.
